Skip to main content

200 kerken en klokkenstoelen luiden hun klokken, ook in Ingelum!

klokluiden op 2 februari 20.00 uur voor De Vergeten Watersnood van 1825.

Iedere Nederlander kent de verhalen van de watersnoodramp van 1953. Maar dat Fryslân, en ook Overijssel en Noordwest-Gelderland in 1825 werden getroffen door een ramp van vergelijkbare omvang, dat weet bijna niemand. Op 3, 4 en 5 februari 2025 is het precies twee eeuwen geleden dat een combinatie van een noordwesterstorm en springtij ervoor zorgde dat de Zuiderzeedijken in Fryslân en Overijssel het begaven.

Fryslân voor tweederde overspoeld

Fryslân kwam, door het bezwijken van dijken bij Lemmer, Nijemirdum, Mirns en tussen Workum en Hindeloopen, voor bijna tweederde onder water te staan. Bijna heel Zuidwest-Fryslân raakte bedekt, evenals ‘het lage midden’ en de Waddeneilanden. Op sommige plekken stond het water wel twee meter hoog.

De schade was groot

Er vielen in Fryslân ‘slechts’ 17 doden (in Overijssel meer dan 300), maar de schade was groot. Veel huizen en boerderijen werden verwoest, duizenden dieren verdronken, en veel mensen werden ziek en stierven – eerst door vervuild drinkwater en later malaria. Bovendien vielen de oogsten nog jarenlang tegen door de verzilte akkers.

Historische saamhorigheid

De reacties op de ramp deden niet onder voor die in 1953. Sterker nog, het was de eerste stormvloed die door alle Nederlanders gezamenlijk werd beleefd. Van Den Helder tot Goor en van Groningen tot Gent (want ook België behoorde toen nog tot het ‘Verenigd Koninkrijk der Nederlanden’) was er sprake van een heus vaderlandsch gevoel. Zo werden er spontane hulpacties opgezet, vooral in de vorm van inzamelingen van geld, kleding en voedsel, gevolgd door noodmaatregelen van de overheid.

Eerste goed gedocumenteerde ramp

Ondanks die historische saamhorigheid is de watersnood van 1825 vandaag de dag nog amper bekend bij het brede publiek. Maar, als je goed zoekt, vind je in het zuidwesten van Fryslân nog wel degelijk verhalen en herinneringen. En in allerlei verschijningsvormen. Wat helpt: ‘1825’ was een van de eerste rampen in Nederland die goed gedocumenteerd is.
Zo zijn er brieven, maar ook krantenverslagen, vele etsen, tekeningen en schilderijen aan gewijd. Ze geven blijk van onder meer de omvang, de plotsheid, de ontreddering, maar ook van de nationale discussie over veiliger zeewering die de ramp aanzwengelde. Zo kon het niet langer, dat was duidelijk. En toch moest het eerst tot een nieuwe – overigens veel beperktere – overstroming in Noord-Holland komen (1916) voordat de Zuiderzeewerken doorgang vonden.

Nog altijd actueel

In 2025 is het tweehonderd jaar geleden dat ‘de vergeten watersnood van 1825’ Fryslân trof. Een gebeurtenis die het verdient om herdacht – en zeker niet vergeten – te worden. Juist nu, omdat het thema nog even actueel is als twee eeuwen geleden. Want de vraag hoe wij ons verhouden tot het water om ons heen, is allesbehalve verleden tijd.







Deel deze pagina ook op sociale media.